Yunus Emre (1238 – 1320)
– nhà thơ Thổ Nhĩ Kỳ, tín đồ của đạo Sufi, một nhánh của Hồi giáo. Ông là người
có ảnh hưởng rất lớn đến văn hóa Thổ Nhĩ Kỳ.
Ông được coi là người đặt nền móng
cho thơ ca bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Câu thơ đáng nhớ nhất “Sevelim ve sevilelim”,
trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ có nghĩa là “Hãy yêu để được yêu”.
Cùng với Ahmet Yesevi và Sultan
Walad, ông là những người đầu tiên sử dụng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ (chứ không phải
tiếng Ả Rập hay tiếng Ba Tư) trong việc làm thơ.
Hình ảnh của Yunus Emre được
truyền miệng qua những truyền thuyết. Ông là một ca sĩ lang thang, một tu sĩ
Hồi giáo dòng Sufi. Sinh ra tại ngôi làng Sarikey gần Eskisehir, là một người
theo chủ nghĩa khổ hạnh đã dành cả đời cho cuộc sống lang thang. Emre nói trong
những bài thơ của mình: “Tôi đã đi khắp Rum (Tiểu Á) và Syria, cũng như tất cả
các quốc gia miền thượng (Iran và Azerbaijan).
Yunus Emre là một trong những nhân
vật tiêu biểu nhất trong lịch sử văn học Thổ Nhĩ Kỳ. Người ta biết rất ít về
cuộc đời của ông. Di sản thơ ca của ông chỉ còn lại trong những bản ghi chép có
niên đại khoảng thế kỷ 15-16. Những ghi chép này sau đó đã trở thành cơ sở cho
việc hình thành tập “Divan” của nhà thơ. Không thể phủ nhận tính xác thực của
những câu thơ trong tập “Divan”, tuy nhiên những nỗ lực truyền miệng nhất định
gây ra những sai lệch so với văn bản gốc, cũng có thể cùng với thơ của Yunus
Emre, thơ của các tác giả khác cũng được tập hợp vào đây.
Chủ đề chính trong các tác phẩm
của ông là những cuộc du hành, những miền đất xa lạ, là nỗi nhớ nhà. Ông nói về
bản thân rằng ông chưa bao giờ cầm bút trên tay hay đọc một cuốn sách nào,
ngoại trừ cuốn sách của trái tim ông.
Gần thành phố Kula, Thổ Nhĩ Kỳ có
lăng mộ của Yunus Emre.
4 bài thơ
HÃY ĐẾN XEM TÌNH LÀM GÌ TÔI VẬY
Tôi bước đi, trong người tôi cháy
lên
Tình yêu đem vẽ hình tôi bằng máu
Tôi trở thành kẻ nô lệ cho tình
Hãy đến xem tình làm gì tôi vậy.
Tôi vừa giống như cơn gió xoay
vòng
Vừa như bay trên mặt đường hạt bụi
Vừa lại giống như cơn lũ ngập tràn
Hãy đến xem tình làm gì tôi vậy.
Tôi hát lên giống như dòng nước
suối
Khi tôi nhớ về người bạn của mình
Tôi nức nở, than vãn, tôi héo hon
Hãy đến xem tình làm gì tôi vậy.
Tôi đã buồn, giờ cho tôi vui lại
Hãy giết tôi hoặc hãy đến với tôi
Bởi vì tôi giờ đã kiệt sức rồi
Hãy đến xem tình làm gì tôi vậy.
Tôi lang thang xứ này qua xứ ấy
Nói một điều với tất cả mọi người
Nhưng lời của tôi chẳng có ai nghe
Hãy đến xem tình làm gì tôi vậy.
Tôi trở thành điên giống như
Majnun
Trong giấc ngủ tôi mơ về người ấy
Khi thức giấc tôi hốt hoảng khóc
tình
Hãy đến xem tình làm gì tôi vậy.
Ôi Yunus, ngươi tội nghiệp, đáng
thương
Ngươi bị thương từ đầu cho đến
cuối
Vì yêu người tôi thành kẻ lang
thang
Hãy đến xem tình làm gì tôi vậy.
Gel Gör Beni Aşk Neyledi
Ben yürürüm yana yana
Aşk boyadı beni kana
Ne âkilem ne divane
Gel gör beni aşk neyledi
Gâh eserim yeller gibi
Gâh tozarım yollar gibi
Gâh akarım seller gibi
Gel gör beni aşk neyledi
Akar suların çağlarım
Dertli ciğerim dağlarım
Şeyhim anuban ağlarım
Gel gör beni aşk neyledi
Ya elim al kaldır beni
Ya vaslına erdir beni
Çok ağlattın güldür beni
Gel gör beni aşk neyledi
Ben yürürüm ilden ile
Şeyh anarım dilden dile
Gurbette halim kim bile
Gel gör beni aşk neyledi
Mecnun oluban yürürüm
Ol yâri düşte görürüm
Uyanıp melûl olurum
Gel gör beni aşk neyledi
Miskin Yunus biçareyim
Baştan ayağa yareyim
Dost elinde avareyim
Gel gör beni aşk neyledi.
TÌNH NHƯ BUỔI BÌNH MINH
Bạn bè ơi, một điều cần biết rõ
Rằng tình yêu giống như buổi bình
minh
Một tâm hồn nếu như không có tình
Giống như cục băng, giống như hòn
đá.
Chất độc nằm trong trái tim băng
giá
Rồi sau rơi vào lưỡi rất nhẹ nhàng
Hãy luôn giữ những lời thật dịu êm
Lời giống như cuộc hành quân đáng
sợ.
Trong những con tim có đầy ắp tình
Luôn ấm áp, cháy lên như ngọn lửa
Còn bóng tối trong con tim hóa đá
Như mùa đông của một năm khó khăn.
Ngôi nhà xinh đẹp trước mặt người
tình
Rồi đây bạn sẽ nhìn ra cổng thánh
Cổng nhà bạn cũng sẽ trông rất
giống
Như những ngôi sao trên tấm huy
chương.
Hãy kìm nén sự âu lo, Yunus
Nếu bạn mong trở thành một chiến
binh
Hãy đi tìm tình yêu trong chính
mình
Tình giống như một bầu trời tuyệt
đẹp!
CON TIM TÔI
Con tim tôi lại sục sôi điên cuồng
Cả người tôi giống như là cơn bão
Mắt lại tuôn dòng nước mắt đẫm máu
Nước mắt này muốn ngăn cản tôi
chăng?
Biết làm gì? Người yêu không ở gần
Người yêu không ở trong tầm tay
với
Nỗi đau tôi không thuốc nào chữa
khỏi
Tôi lang thang khắp mọi nẻo quê
hương.
Vết thương lòng không muốn được
chữa lành
Tôi còn lại một mình, tôi mong nhớ
Và nước mắt thành một dòng sông đỏ
Cơn bão đang càn quét cánh rừng
hoang.
Tôi đã trở thành hạt bụi bên đường
Em đi rồi và không quay lại nữa
Chằng lẽ em với trái tim hóa đá
Chẳng lẽ em là tuyết giữa trời
xanh?
Giống như tên cướp lao ra chặn
đường
Trên vách đá cheo leo đầy tuyết
phủ
Tôi đến gặp người yêu và có lẽ
Đỉnh núi này tôi không thể leo
lên.
Khi leo lên đỉnh núi nhìn xung
quanh
Tôi bỗng thấy những đám mây dày
đặc
Có phải là em đang buông mái tóc
Và em đang khóc nơi đó cho tình?
Yunus nhờ trái tim dẫn đường
Đang trên đường rời quê cha đất tổ
Không biết em ốm đau hay mạnh khỏe
Trong giấc mơ vẫn thấy bóng hình
em.
ĐÔI MẮT ĐỂ NHÌN EM
Đôi mắt – để nhìn em
Bàn tay – để tiếp cận
Hôm nay tôi gửi hồn
Ngày mai hồn sẽ đến.
Hôm nay tôi gửi hồn
Em trả lời cho nó
Tôi không cần địa đàng
Tôi không cần ở đó.
Những anh em của tôi
Địa đàng mà chi vậy?
Vì bụi cây thiên tuế
Mà tôi khóc ở đây?
Trên thiên đàng gọi nhé
Gọi những kẻ trung thành
Khu vườn có cả tiên
Tôi không hề muốn có.
Thánh ban cho tất cả
Cho người vợ, con bò
Nhưng tôi mong chỉ là
Cho không còn đau khổ!
Tôi cho đi mọi thứ
Chỉ cần một người tình
Tôi không cần địa đàng
Và duyên trời định rõ.
Tôi đây khát khao em
Em khát khao không vậy
Đừng tàn nhẫn như thế
Để có được người tình.
Nizar Tawfiq Qabbani (tiếng Ả Rập: نزار توفيق قباني; 21 tháng
3 năm 1923 – 30 tháng 4 năm 1998) – nhà ngoại giao, nhà thơ, nhà văn và nhà
xuất bản người Syria. Phong cách thơ của ông kết hợp sự đơn giản và sang trọng
trong việc khám phá các chủ đề về tình yêu, sự khêu gợi, nữ quyền, tôn giáo và
chủ nghĩa dân tộc Ả Rập. Qabbani là một trong những nhà thơ đương đại được tôn
kính nhất trong thế giới Ả Rập và được coi là Thi hào Dân tộc của Syria.
Tiểu sử
Nizar Qabbani
sinh tại thủ đô Damascus của Syria trong một gia đình thương gia trung lưu gốc
Ả Rập. Mẹ của ông, Faiza Akbik, là người gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Qabbani lớn lên ở
Mi'thnah Al-Shahm, một trong những vùng lân cận của Damascus cổ. Qabbani học
tại Trường Cao đẳng Khoa học Quốc gia ở Damascus từ năm 1930 đến năm 1941. Sau
đó, ông theo học luật tại Đại học Damascus, thường được gọi là Đại học Syria.
Ông tốt nghiệp cử nhân luật năm 1945.
Khi còn là sinh
viên đại học, ông đã viết tập thơ đầu tiên của mình. Đó là một tập thơ gồm
những bài thơ lãng mạn có nhiều bài về cơ thể của người phụ nữ, gây ra làn sóng
chấn động khắp xã hội bảo thủ ở Damascus. Để làm cho nó dễ chấp nhận hơn,
Qabbani đã đưa tập thơ này cho Munir al-Ajlani, bộ trưởng giáo dục, người là
bạn của cha ông và là một nhà lãnh đạo dân tộc chủ nghĩa hàng đầu ở Syria.
Ajlani thích những bài thơ và tán thành chúng bằng cách viết lời tựa cho cuốn
sách đầu tiên của Nizar.
Sau khi tốt
nghiệp trường luật, Qabbani làm việc cho Bộ Ngoại giao Syria, làm Lãnh sự rồi
làm Tùy viên Văn hóa tại một số thành phố thủ đô, bao gồm Beirut, Cairo,
Istanbul, Madrid và London. Năm 1959, khi Cộng hòa Ả Rập Thống nhất được thành
lập, Qabbani được bổ nhiệm làm Phó thư ký của UAR cho các Đại sứ quán của họ
tại Trung Quốc. Ông đã viết rất nhiều trong những năm này và những bài thơ của
ông từ Trung Quốc là một số trong những bài thơ hay nhất của ông. Ông tiếp tục
làm việc trong lĩnh vực ngoại giao cho đến khi xin từ chức vào năm 1966. Vào
thời điểm đó, ông đã thành lập một nhà xuất bản ở Beirut mang tên ông.
Nizar Qabbani kết
hôn hai lần trong đời. Người vợ đầu tiên của ông là chị họ Zahra Aqbiq, họ có
một con gái, Hadba, và một con trai, Tawfiq. Cuộc hôn nhân thứ hai của ông là
với một phụ nữ Iraq tên là Balqis al-Rawi, một giáo viên mà ông gặp tại một
buổi đọc thơ ở Baghdad. Balqis đã bị giết trong vụ đánh bom đại sứ quán Iraq ở
Beirut trong Nội chiến Liban ngày 15 tháng 12 năm 1981. Cái chết của cô đã ảnh
hưởng nặng nề đến tâm lý của Qabbani, ông đổ lỗi cho toàn bộ thế giới Ả Rập về
cái chết của cô. Họ có một con trai, Omar và một con gái, Zainab. Từ đó,
Qabbani không kết hôn nữa.
Sau cái chết của
Balqis, Qabbani rời Beirut. Ông chuyển đến Geneva và Paris, cuối cùng định cư ở
London, nơi ông đã sống 15 năm cuối cùng của cuộc đời mình. Qabbani tiếp tục
làm thơ và gây nhiều tranh cãi trong dư luận.
Năm 1997, Nizar
Qabbani bị ốm nặng nhưng sau một thời gian ngắn khỏi bệnh vào cuối năm 1997.
Vài tháng sau, ở tuổi 75, Nizar Qabbani qua đời tại London vào ngày 30 tháng 4
năm 1998 vì một cơn đau tim. Trong di chúc mà ông viết trên giường bệnh ở
London, Nizar Qabbani viết rằng ông mong muốn được chôn cất ở Damascus quê
hương. Nizar Qabbani được chôn cất ở Damascus bốn ngày sau ở Bab al-Saghir.
Qabbani được người Ả Rập trên toàn thế giới thương tiếc với các chương trình
phát sóng về những bài thơ nổi tiếng nhất của ông.
Qabbani bắt đầu
làm thơ khi mới 16 tuổi. Trong hơn nửa thế kỷ sáng tạo, Qabbani đã sáng tác 34
tập thơ và nhiều tác phẩm văn xuôi.
26 bài thơ
1.CÓ NHỮNG CẢM
GIÁC
Có những cảm giác
mạnh hơn ngôn ngữ
Tình yêu và giọng
nói là không thể so đo
Tôi làm thơ vô
ích cho đến một khi mà
Tôi yêu người và
muốn người yêu lại.
Có đam mê nặng
hơn lời mà tôi đã nói
Lời nói hoặc môi:
là một phép song đề.
Tôi ghét những gì
mà tôi đã viết ra
Vấn đề ở chỗ: em
là vấn đề khó xử.
2.EM THÂN YÊU
Em thân yêu,
người yêu dấu của tôi
Trên mặt trăng
còn có thơ tình nữa
Về tình yêu thì
thầm loài hoa cỏ
Và cả lông chim,
và những giọt mưa
Vậy thì tại sao ở
đất nước của tôi
Người ta lại ném
năm mươi viên đá
Vào bất cứ cô gái
nào yêu một chàng trai.
3.HỄ CỨ YÊU VÀO
Hễ cứ yêu vào
Là tôi lại đổi
thay.
Thế giới đối với
tôi bỗng khác
Và hoàng hôn đến
từ trong áo khoác
Còn mặt trời lại
mọc ở đằng tây.
4.ÔI CHÚA ƠI
Ôi Chúa ơi, con
tim của con sao mà chật chội
Người yêu của con
lại coi như cả thế giới này
Hãy cho con trái
tim, đừng keo kiệt Chúa ơi
Sao cho con tim
này giống như bầu hoàn vũ.
5.EM HỎI TÔI
Em hỏi tôi về
ngày sinh nhật của tôi
Thì lấy bút ghi,
đừng nói điều gì khác:
Ngay khi em yêu
tôi thì tôi được ra đời.
6.GIÁ MÀ RƯỢU
Giá mà rượu tự
chảy ra khỏi bình
Và bao nhiêu kho
báu ở trần gian
Cho anh một phút
để ra quyết định
Với điều kiện
phải từ chối yêu tình
Thì châu báu, du
thuyền không giới hạn.
Anh vẫn chọn đôi
mắt ngọc của em
Không phân vân và
không hề tính toán.
7.ĐÔI MẮT ĐEN
Vẻ sâu thẳm của đôi
mắt đen này
Sự trong sáng của
đôi mắt không đáy.
Chỉ có hai điều
tôi cầu xin Chúa:
Chỉ cần giữ cho
tôi đôi mắt này
Và thêm vào cuộc
sống một vài ngày.
Để sau đó, dù
không nhiều, có thể
Thêm vào thơ tôi
hai viên ngọc trai.
8.TÔI ĐÃ YÊU
Tôi đã yêu phụ nữ
chừng hai vạn
Tôi đã giết phụ
nữ hai vạn người
Nhưng khi nhìn
thấy em, em yêu ơi
Tôi cảm thấy rằng
tôi chưa từng sống.
9.CÓ MỘT PHÒNG
ĐÔI
Có một phòng đôi
trong khách sạn ở mặt trăng.
Muốn dành ngày
cuối tuần với người tôi yêu mến.
Tôi không thích khách
sạn trần gian cho lắm.
Vì từ bây giờ tôi
chỉ thích ở mặt trăng
Nhưng không được
phép nếu không có bạn
Liệu em có cùng
tôi bay đến với chị Hằng?
10.EM ĐỪNG BUỒN
Em đừng buồn. Anh
mãi mãi bên em.
Cứ để trăng cho
các phi hành gia chinh phục
Bởi vì em trong
đôi mắt của anh
Mãi mãi vẫn là
vầng trăng đẹp nhất.
11.EM SAI RỒI
Em sai rồi, người
yêu dấu của anh
Anh xin em đừng
làm anh khổ nữa
Anh không nô lệ
cho cảm xúc của mình
Trước khi em trở
thành người yêu dấu
Với anh em là
người yêu và mẹ
Và anh sẵn sàng
quỳ gối trước em.
12.NHỮNG GÌ NGƯỜI
TA NÓI VỀ TÔI
Những gì người ta
nói về tôi đều là sự thật.
Họ nói về tình
tôi và phụ nữ chẳng hề sai
Nhưng nói điều
này họ chẳng hề đau
Nói điều này mà
họ không hề biết
Rằng vì tình yêu
đối với em mà tôi
Giống như Giê-su
bị đóng đinh trên thập ác.
13.ĐÔI KHI TÔI
KHÓC
Đôi khi tôi khóc
thật dễ dàng
Không cần nguyên
nhân giống như đứa trẻ.
Đôi khi tôi mệt
mỏi vì đôi mắt của em
Đôi mắt màu xanh
của em tuyệt đẹp.
Chỉ thiếu một
chút gì rất nhỏ nhoi thôi.
Rằng tôi cảm thấy
mệt mỏi với những lời
Tôi mệt mỏi vì
những quyển sách tôi viết
Tôi mệt mỏi vì sự
mệt mỏi của tôi.
14.MƯA ĐÊM ĐANG
RƠI
Mưa đêm đang rơi
trong đôi mắt của em
Con tàu của tôi
đang bị chìm ở đó
Những bài thơ của
tôi sẽ bị lãng quên.
Bởi vì gương thì
không hề ghi nhớ
Mà chỉ có thể là
sự phản ánh trong gương.
15.TÔI HỎI GIÓ
Tôi hỏi gió
Tên người yêu dấu
của tôi
Và tôi hỏi mưa
một câu hỏi khó.
Tôi biết gió
chẳng hay
Rằng một hôm tôi
từng bị cảm gió
Và cơn mưa hôm đó
kéo rất dài.
16.MỌI THỨ ỔN
Mọi thứ ổn trong
tình yêu chúng mình
Không có lý trí
hay logic trong đó
Tình ở khắp nơi:
khi không, khi có
Tình đi trên mặt
nước chẳng bị chìm.
17.TÔI RƠI VÀO
Tôi rơi vào quỹ
đạo của mắt em
Tôi bay lên, bay
lên trên tấm thảm
Một đám mây màu
hồng nâng tôi lên
Và đằng sau đám
mây là màu tím.
Như quả địa cầu
trần gian yêu mến
Tôi xoay vòng
quanh đôi mắt của em.
18.CON CÁ VÀNG
Con cá vàng, xin
hãy nghe tôi nói
Hãy thi hành
những ước muốn của tôi
Tôi chỉ cần cá
vàng làm sao đấy
Để em yêu, chỉ
yêu một mình tôi
Cả trăm người phụ
nữ kia hãy đuổi
Để em trở thành
nữ hoàng biển của tôi.
19.SỰ ĐIÊN RỒ CỦA
TÌNH YÊU
Sự điên rồ của
tình yêu là toàn năng!
Nhưng đừng xét
đoán để người không xét đoán
Có điều gì đó
tuyệt vời hơn hẳn
Khi em để ngực
trần.
20.CỞI ÁO QUẦN RA
Cởi áo quần ra
mọi thứ sẽ rõ ràng
Điều kỳ diệu chưa
từng trên trái đất.
Hãy cởi ra áo
quần ra và cởi hết
Còn tôi im chỉ
lặng, vâng.
Mọi ngôn ngữ cơ
thể em biết hết.
21.TÔI THỀ LÀ
Tôi thề là không
có phụ nữ
Chỉ có em và chỉ
có em
Bằng ngực phải em
làm chậm thời gian
Và em ban phước
bằng ngực trái.
Tôi thề là không
có phụ nữ
Chỉ có em và chỉ
có em
Em thay đổi quy
luật của trần gian
Em cấm những gì
người ta được phép
Điều gì bị cấm em
lại cho không
Chỉ có em.
22.TÔI THỀ
Tôi thề không có
phụ nữ trên đời
Người đã tôn thờ
tôi như đứa trẻ
Và em đã cho tôi
uống sữa
Tặng đồ chơi và
hoa
Chỉ có em như
thế.
Em nhẹ nhàng như
biển cả
Em duyên dáng như
thơ.
Em âu yếm và em
dụ dỗ
Không có ai như
thế trên đời.
Mong tuổi thơ của
tôi sẽ kéo dài
Cho đến năm mươi
tuổi
Chỉ có em như thế
mà thôi.
23.CỨ MỖI LẦN
Cứ mỗi lần, như
với người yêu cuối
Đều nhận được lời
từ chối từ tôi
Và tôi thường
ngây thơ nói thế này:
“Em là cuối cùng,
em là người cuối”.
Nhưng mà sau đó
thì tôi yêu lại
Vì tình yêu tôi
lại cháy hết mình
Và tôi lại vẫn
nhắc đi nhắc lại:
“Em là người
cuối, em người cuối cùng”.
24.MỘT KHI MÀ
Một khi mà tôi
vẫn còn yêu em
Con chim bồ câu
có đôi cánh xám
Thì nghĩa là
Thánh Ala vẫn ngự giữa trời xanh.
25.EM THÂN YÊU
Em thân yêu, có
lần em hỏi nhỏ:
Sự khác nhau giữa
bầu trời và anh?
Sự khác biệt thế
này em yêu ạ:
Đó là khi em cười
lên vui vẻ
Thì anh quên rằng
có bầu trời xanh.
26.HAI DÒNG SÔNG
BUỒN
Đôi mắt em giống
như hai dòng sông
Hai dòng sông
buồn tê tái
Hai dòng sông này
mang tôi trở lại
Ở cái nơi tôi lạc
đến muôn đời
Và không bao giờ
quay lại nữa em ơi
Đôi mắt của em là
hai bài hát
Nhưng mà tôi
không thể hát lên.
Trong mắt em một
giọt nước mắt đen
Và một giai điệu
vô cùng buồn bã.
Đôi mắt em như
hai dòng sông buồn.
Ngày hôm nay làm
tôi say mênh mang
Và tôi không biết
được
Khi tôi châm điếu
thuốc.
Tôi ngồi, tôi đốt
cháy lên
Tôi đốt lửa bằng
lửa của mình
Và ngọn lửa bên
trong nuốt chửng.
Để nói rằng tôi
yêu em
Mặt trăng của
tôi, chị Hằng
Nhưng mà tôi
không dám.
Những thứ tôi sở
hữu và tôi cảm nhận
Là đôi mắt của em
và nỗi buồn của tôi.
Những con tàu
trong bến cảng của tôi sẽ khóc
Những cánh buồm
trên cột buồm sẽ gục.
Rốt cuộc, số phận
đen đủi đã hủy hoại tôi
Em dập tắt hy
vọng ở trong lòng này
Làm sao ở lại mà
không có em trong đêm tối?
Em thân yêu, em
hãy nói với tôi.
Trong mắt tôi, em
là Thánh Alla
Em là tia nắng
của một ngày hè.
Em là màu xanh,
em là ánh sáng.
Thế gian này
không có kẻ đẹp hơn
Rời xa em? Làm
sao tôi dám?
Tình yêu của ta
đẹp hơn ánh sáng
Đẹp hơn khi tháng
tư quay về
Hơn bông hồng
trên mái tóc cô gái Tây Ban Nha.
Em đừng khóc,
người mà tôi yêu mến
Nước mắt. Điều gì
có thể buồn hơn điều này?
Những thứ tôi sở
hữu và tôi cảm nhận
Là đôi mắt của em
và nỗi buồn của tôi.
Nói rằng tôi yêu
em, vầng trăng của tôi? -
Tôi không dám.
Tôi chỉ là người
phiêu lãng
Tôi có gì trong
cuộc đời này?
Đường đi, tên
tuổi, vinh quang, ngôi nhà?
Mọi thứ đã bị
lãng quên từ lâu lắm.
Tôi là đáy mà neo
không thả xuống
Tôi là kẻ người
thịt mắt trần.
Em thân yêu! Tôi
làm gì được cho em
Chỉ nỗi cô đơn và
điều lo lắng
Thì làm số phận
làm sao chống.
Số phận của tôi
là một vết thương
Một vết thương
bao lâu mới chữa lành.
Tôi yêu em rất
nhiều
Nhưng sau phút
giây này em sẽ đi xa
Như ngọn lửa bất
lực nhìn theo khói.
Tất cả những gì
tôi sở hữu và tôi cảm thấy
Là đôi mắt của em
và nỗi buồn của tôi.
Abu Bakr Muhammad ibn Isa Abd al-Malik ibn
Isa ibn Quzman al-Zuhri
(tiếng Ả Rập: أبو بكر محمد بن عيسى بن عبدالملك بن عيسى بن قزمان الزهري;
1087–1160) – nhà thơ Ả Rập xuất sắc dưới thời trị vì của vương triều Almoravid
ở al-Andalus.
Xuất thân trong
một gia đình văn hóa có tiếng. Ibn Quzman sinh ở Cordoba, sau đó ông chuyển đến
Seville. Ông có một cuộc sống tương tự như cuộc sống của những người hát rong
Languedoc, thích những bữa tiệc tùng, vui vẻ, uống rượu ngay cả trong tháng
Ramadan. Ông kết thúc cuộc đời của mình như một tu sĩ Hồi giáo (imam) ở
Cordoba.
Ông đã tạo ra một
thể thơ mới – zajal (giai điệu). Theo một số nhà nghiên cứu, ông là nhà thơ
quan trọng đầu tiên sử dụng thể thơ zajal và phổ biến nó. Thơ của ông viết bằng
tiếng Ả Rập phương ngữ Andalucia, một số bằng tiếng Latinh. Các tác phẩm của
ông ảnh hưởng đến thơ trữ tình và lời bài hát của vùng Provencal (Pháp) thời kỳ
đầu. Những bài thơ của ông đầy những gợi ý, cường điệu, mỉa mai, chủ đề chính
là mối quan hệ giữa những người trẻ tuổi.
Hầu hết các tác
phẩm của ông được lưu giữ trong một bản thảo, được tìm thấy ở St.Petersburg năm
1881 dưới tên “Divan” (tuyển tập) với 149 bài zajal.
3 bài thơ
NGƯỜI YÊU CỦA TÔI
Người yêu của tôi
đã bỏ ra đi
Giờ quay về để
làm tôi đau khổ
Lại từ chối, lại
gọi mời lần nữa
Không cho yên,
chỉ vì sự tò mò.
Lời của em giống
như một con dao
Em mở lời làm tôi
ngay lập tức
Lưỡi tê dại và
tôi không thể kịp
Không đủ thời
gian nói hết một câu.
Còn gì ngọt ngào,
đau đớn hơn tình yêu
Bình lặng hơn,
đau đớn hơn xa cách?
Bằng niềm vui nỗi
buồn tôi chúc phúc
Cho nghệ thuật bí
ẩn tột cùng kia.
Vầng hào quang
che khuất mặt trăng khuya
Em giống như từ
trên trời xuống vậy
Em cứ nói cho tôi
hay tội lỗi
Tôi – nô lệ của
em, không muốn tự do!
Dù em thương hay
em ghét gì tôi
Tôi vẫn quí vẫn
thương em như vậy
Em nâng lên hay
dìm tôi xuống đáy
Rồi như trăng,
lại ẩn giấu sau mây.
Tôi chấp nhận,
chỉ không muốn điều này
Là tin đồn và
quan tâm vớ vẩn
Người khuyên nhủ,
căn ngăn – tôi im lặng
Không nghe theo
miệng lưỡi của người đời.
Suy cho cùng họ
không hiểu gì tôi
Em không trung
thành – nhưng tôi chung thủy
Chung thủy với em
– tôi không có lỗi
Tôi tin rằng lẽ
phải thuộc về tôi.
EM BỎ TÔI
Em bỏ tôi – tôi
coi là số phận!
Em không để cho
tôi câu trả lời
Giá biết ở đâu
trên thế gian này
Tôi còn tìm thấy
em như lòng muốn.
Em bỏ tôi dù tôi
vẫn trung thành
Bởi vì em nghe
theo lời ai đấy
Mọi ước mơ của
tôi đều uổng phí
Giờ chỉ mình tôi
với một nỗi buồn.
Vì tình yêu mà
tôi chịu cực hình
Dù đau đớn tôi
sẵn sàng cháy hết
Hãy lắng nghe một
lời rất chân thật
Tôi chết đây –
không có thuốc chữa lành…
Yêu là chết –
không gì khủng khiếp hơn.
GẶP LẠI EM
Gặp lại em, tôi
không ngước mắt lên
Tôi im lặng. Chào
để làm chi vậy?
Nếu không yêu em
thì tôi từ chối
Tôi đã là người
xa lạ với em.
Nhưng tôi yêu và
tôi vẫn đi tìm
Dù em đỏng đảnh
và em gian dối
Chẳng lẽ để bệnh
của tôi chữa khỏi
Không nơi nào có
thuốc ở trần gian?
Có phải Chúa ban
cho họ quyền năng
Những người đẹp
vô thần và độc ác
Không có tâm hồn
– chỉ là xác thịt
Nhưng có tâm hồn
thì lại cô đơn?
Đừng mong chờ để
họ ban phát tình
Đừng hy vọng chi
những lần gặp gỡ
Lời hứa hẹn ở bên
kia thế giới
Nơi người ta giữ
lời hứa của mình!
Hiểu điều đó, tôi
xin kết luận rằng:
Cần hợp lý duy
nhất và có thể
Và cuộc đời tôi
lập tức thay đổi
Còn bóng ma bị
phân hủy trong sương.
Yêu – không yêu,
có quan trọng lắm không?
Sao lại phí đời
mình vì chuyện nhỏ?
Tôi tìm uống rượu
và tôi vui vẻ
Và những âu lo
mệt mỏi tôi quên.
Tình yêu một phía
có ích gì chăng?
Tình là gì nếu
như tiền chẳng có
Nếu bạn giàu –
hãy cám ơn phận số
Còn bạn nghèo –
bạn là một tù nhân.
Abdallah ibn al-Mu'tazz (tiếng Ả Rập: عبد الله بن المعتز, tiếng
la tinh: ʿAbd Allāh ibn al-Muʿtazz; 861 – 17 tháng 12 năm 908) là con trai của
Caliph al-Mu'tazz và ông cũng từng lên ngôi Caliph trong một ngày đêm, tuy
nhiên, ông được biết đến như một nhà thơ Ả Rập hàng đầu và là tác giả của
“Kitab al-Badi”, một tác phẩm nghiên cứu sớm nhất về thơ ca Ả Rập.
Abdallah ibn
al-Mu'tazz sinh ở Samarra, Iraq với tư cách là một hoàng tử của hoàng gia nhưng
lại có một tuổi thơ bi thảm trong những âm mưu của triều đại Abbas. Ông nội,
caliph al-Mutawakkil, bị ám sát khi Ibn al-Mu'tazz mới 2 tháng tuổi. Cha của
Abdallah ibn al-Mu'tazz là al-Mu'tazz, Caliph thứ 14 của Abbas lên nắm quyền
vào năm 866 nhưng cũng bị sát hại vào năm 869. Bản thân Abdallah ibn al-Mu'tazz cũng bị lôi kéo vào những cuộc đấu tranh của
triều đại và trong một ngày được trao ngai vàng. Tuy nhiên, ngay ngày hôm sau
ông bị lính của triều đình do chính cháu trai của ông cầm đầu lật đổ và vài
ngày sau đó bị xử tử.
Ibn al-Mu'tazz
sớm làm thơ và nghiên cứu lý thuyết về nghệ thuật thơ. Thể loại yêu thích của
ông là thơ tình, thơ miêu tả thiên nhiên và uống rượu. Ông là người sành thơ Ả
Rập cổ đại, không ngừng phát triển những hình ảnh truyền thống của nó. Đồng
thời, ông cũng chú ý đến phong cách mới được các nhà thơ thế kỷ 8-9 du nhập vào
thơ ca Ả Rập. Thơ của ông được người đương thời coi là một trong những đỉnh cao
của thơ ca Ả Rập.
10 bài thơ
KHÔNG UỐNG RƯỢU
VÀO BUỔI SÁNG
Ta không nên uống
rượu vào buổi sáng
Mà tốt nhất chỉ
nên uống về đêm
Buổi sáng giống
như màu tóc bạc trắng
Còn đêm là màu
của tuổi trẻ – màu đen.
Và ta không thể
giấu những người tình
Trong buổi sáng
trước ánh mắt người khác
Chỉ giấu họ khi
bóng đêm bao trùm
Trong vẻ lặng yên
của đêm dịu mát.
AI CHỈ THÍCH
KHOÁI LẠC
Những ai chỉ
thích khoái lạc với tình
Chỉ đáng khen mà
không cần trách móc.
Cuộc sống là gì?
Chỉ là khoảnh khắc
Mà chúng ta đánh
cắp ở tử thần!
Ai đó dù thận
trọng và khôn ngoan
Vẫn đánh mất trí
khôn trong bữa tiệc
Với người yêu,
với bạn bè cháy hết
Khi đồ ăn đưa ra,
rượu rót tràn.
Ngọn lửa này một
khi đã cháy lên
Càng tiếp thêm
cho ta nguồn sức lực
Để ta sống vui,
để ta sống hết
Những tháng năm
rất ngắn ngủi của mình.
Em của tôi với nụ
cười rõ ràng
Em chinh phục tim
tôi bằng tình cảm
Em xinh đẹp lung linh,
em tỏa sáng
Trong tình yêu,
trong cơn giận nồng nàn.
Rót rượu vàng óng
và bọt sủi lên
Em âu yếm đến gần
đưa tôi uống
Tôi uống từng
ngụm và tôi chiêm ngưỡng
Thân hình em qua
chiếc cốc dát vàng.
TÔI TRỞ THÀNH
KẺ NÔ LỆ
Tôi trở thành kẻ
nô lệ khi yêu
Coi lời nói dối
gian là sự thật
Tôi giống như con
linh dương mắc kẹt
Giữa lưới dày của
cái bẫy giăng ra.
Niềm đam mê giờ
tôi mới hiểu ra
Tình có sức mạnh
và bao quyền lực
Tôi tha thứ cho
mình nhưng cố sức
Nguyền rủa tình
khi tình đã ra đi.
CHỈ GẶP GỠ
TRONG ĐÊM
Chỉ gặp gỡ người
tình vào ban đêm
Khi còn mặt trời
không nên gặp gỡ
Những người yêu
nhau khắp nơi vẫn thế
Chỉ trong đêm,
khi tất cả ngủ yên.
NGÀY THÁNG ĐÃ
LẤY ĐI
Ngày tháng đã lấy
đi niềm vui, rượu, tình yêu
Tuổi trẻ hăng say
thay bằng mái tóc bạc trắng
Trên gương mặt
không còn vẻ đẹp và tươi tắn
Tôi xóa dấu vết
của tôi trong cuốn sách đời.
NĂM THÁNG TRÔI
Năm tháng trôi,
tôi quên rằng đã từng yêu
Màu tóc bạc không
thể thay màu khác
Tôi ghét kẻ ngốc
với bộ râu như tuyết
Sao mỹ nhân lại
yêu một ông già?
TÔI KHAO KHÁT
ĐỢI CHỜ
Tôi khao khát,
đợi chờ và nhận ra mình ngớ ngẩn
Em đã lừa dối tôi
như trong một trò đùa
Đêm nay dài vô
tận như em muốn hôm qua
Nhưng em keo kiệt
không cho đêm kéo dài đến sáng.
NGƯỜI YÊU CHUỐC
RƯỢU
Người yêu chuốc
rượu cho tôi say nghiêng ngả
Có mùi hương
trong hơi thở ấm nồng
Em là sự hoàn
hảo, em thật nhẹ nhàng
Những quả táo
chín hồng tỏa sáng trên gò má!
EM THAN PHIỀN
Em than phiền,
nước mắt là dấu vết của khổ đau
Nước mắt hòa với
máu chảy dài trên má:
“Chúng mình sẽ bí
mật gặp nhau bao lâu anh nhỉ
Để tìm sự giải
thoát khỏi sự dày vò vô lượng ở đâu?”
AI ĐÀO HUYỆT
Ai đào huyệt để
dành cho người khác
Chính kẻ này sẽ
bị rơi xuống huyệt.
Bashār ibn Burd (tiếng Ả Rập: بشار بن برد; 714–783) – nhà
thơ Ả Rập gốc Ba Tư. Nhiều học giả Ả Rập coi Bashar là nhà thơ “hiện đại” đầu
tiên và là một trong những người tiên phong trong văn học Ả Rập. Ông là nhà thơ
đã có ảnh hưởng lớn đến các thế hệ nhà thơ sau này.
Bashar ibn Burd
sinh ở thành phố Basra. Ông lớn lên trong môi trường văn hóa phong phú của
Basra và thể hiện tài năng thơ ca của mình ngay từ khi còn nhỏ. Năm 762, ông
chuyển đến Baghdad. Ông nổi tiếng về lòng dũng cảm, tính độc lập và tính cách
sắt đá, được coi là người tạo ra một phong cách thơ Ả Rập mới. Trong suốt cuộc
đời của mình, ông đã rất nổi tiếng với tư cách là một nhà thơ – dễ dàng thu hút
được đám đông người nghe, đặc biệt là ở quê hương Basra của mình.
Từ khi chuyển đến
Baghdad, Bashar kết thân với Caliph al-Mahdi. Do chủ nghĩa tự do của mình,
al-Mahdi đã ra lệnh cho ông không được viết thêm những bài thơ tình nhưng
Bashar đã vi phạm lệnh cấm thường xuyên. Có thể vì điều này mà năm 783 ông bị
bắt giam và bị hành quyết ngay sau đó.
2 bài thơ
ĐÊM KHÔNG CÓ
NGƯỜI YÊU
Đêm không có
người yêu, đêm dài lắm!
Cả thế gian trôi
vào cõi vĩnh hằng
Dường như muôn
thuở không còn ánh trăng
Khi người yêu bây
giờ xa cách hẳn.
Tôi mong tìm ra
phút giây tĩnh lặng
Ngồi một mình
cùng với chén rượu vang
Nghe tiếng chim
vui hót ở trong vườn
Về những ngày có
em tôi hồi tưởng.
Nhưng làm sao
quên được người yêu dấu
Biết làm sao để
không nhớ đến người
Giá như có thể
mua được tình yêu
Tôi trao hết
những gì mà tôi có.
Tôi đi vào trận
đánh vì người ấy
Giải thoát cho em
hết những đau buồn
Nhưng em đâu cần
tấm lòng chân thành
Khi tình yêu của
tôi em từ chối.
Trong những đêm
mất ngủ tôi đã khóc
Bằng những lời âu
yếm đã van xin
“Ubeida! – tôi
khẽ gọi tên em –
Hãy quay về, cho
dù em khinh miệt!”
Tôi đã từng khóc
vì em ngày trước
Nước mắt tuôn dài
như một dòng sông
Và tôi đã từng
năn nỉ với em
“Hãy ở lại hoặc
là anh sẽ chết.
Em ra đi làm sao
tôi biết được
Có một ngày nào
đó sẽ quay về
Cho tôi thoát
khỏi nỗi đau khổ này
Và cho chuỗi ngày
buồn đau chấm dứt”.
Ai từng khóc
trong những đêm cô độc
Gọi tên Thánh và
nài nỉ van xin
Để Ngài tha thứ
cho những lỗi lầm
Nhưng những ngày
đến sau này đã khác.
Khổ thân tôi khi
nghĩ về người đẹp
Là tôi quên hết
quyền lực bề trên
Tôi quên hết tất
cả những thánh thần
Quên giờ cuối
cùng trong ngày phán xét.
Và không còn biết
ăn năn gì hết
Và tôi đây không
hối hận bao giờ
Khổ thân tôi –
tôi là kẻ đang yêu
Nhưng đang nhớ về
người trong xa cách.
Tôi di chuyển
giống như con bọ cạp
Với thuốc độc đã
ngấm vào trong người
Tôi sợ rằng hành
trình cuối của tôi
Chỉ còn lại với
những lời khóc thét.
Tôi không sống
đến một ngày tốt đẹp
Không sống đến
ngày em tỏ lòng thương
Tôi sẽ chết vì
những ngày đau buồn
Và em đừng lấy
làm điều kinh ngạc.
Nếu em ra câu hỏi
cho người khác
Họ trả lời: “Hắn
chết vì yêu người
Hắn đã yêu nhưng
không được người yêu
Vì đau khổ mà hắn
ta đã chết…”
ĐÊM ĐÃ ĐẾN ĐÂY
Đêm đã đến đây và
em lần nữa
Lại dìm tôi vào
vực thẳm nỗi đau
Một lời hứa mà em
nói ngày nào
Giờ hóa ra chỉ là
lời gian dối.
Anh đã ở đâu? Anh
ở Basra
Mà có thể là bên
bờ địa ngục
Thân hình mảnh
mai, đôi mắt tuyệt đẹp
Và lời như thuốc
độc giết người ta!
Tôi hỏi em: “Khi
nào ta gặp gỡ?”
Em nhìn tôi bằng
ánh mắt tinh ranh.
Em bảo rằng: “Em
con gái nhà lành
Sợ gặp gỡ với anh
mang tiếng xấu”.
Và tình yêu chiếm
tôi từ phút đó
Tình trở thành
tai họa mới của tôi
Tình vây lấy,
quay cuồng trái tim này
Tình cuốn tôi
giống như dòng nước lũ.
Em tỏa sáng như
mặt trời vừa lên
Em ra về, hoàng
hôn liền buông xuống
Tôi sẽ chết vì
tình, không hàn gắn
Nếu thiếu vòng
tay êm dịu chữa lành.
Tâm trí sáng của
tôi nhuốm màu đen
Nhưng điều này em
làm sao biết đến
Tôi sẽ gửi cho em
bằng câu chuyện
Kể về tôi, vì em
trở thành điên.
Tôi trao em tình
yêu như món quà
Và tôi vẫn mong
tình em đáp lại
Nhưng có một điều
mà tôi nhận thấy
Tôi giữa đám đông
em chẳng nhận ra.
Tôi mong em nhận
lấy tình yêu này
Dù có điều phũ
phàng trên thực tế
Tôi dại khờ, tôi
bị em quyến rũ
Tôi yêu em, em đã
bỏ bùa tôi.
Và giá như tôi cố
đuổi xua tình
Tôi để cho tình
cuốn theo chiều gió
Thì ngọn gió vẫn
mang tình trở lại
Vẫn để tình nảy
nở ở trong tim.
Xin em hãy xua đi
cơn khát tình
Hãy cho tôi được
uống nguồn nước sạch
Để ngày cuối cùng
trong giờ phán xét
Lòng tốt của em
sẽ được ban ơn.
Em hãy đến đây
trong ngày gặp gỡ
Như ý thích – tức
thì và ngẫu nhiên
Cho dù em lầm lỗi
cả trăm lần
Tôi vẫn tha thứ
cho em tất cả.
Tôi không thể
cưỡng lại sự khát khao
Không có em, tôi
mỗi ngày héo úa
Mặt trời hãy mọc
và ra tay chữa
Còn nếu không,
tôi chết giữa ngày mưa.
“Bạn hãy gọi ra
tên của người yêu” –
Những bạn bè
thường bảo tôi như vậy
Nhưng tôi láu
lỉnh, tôi lừa dối họ
Tên người yêu tôi
vẫn chẳng nói ra.
Chỉ khi hai người
giữa cánh đồng hoang
Tôi gọi tên em
như một vị thần.
