Thơ THỔ NHĨ KỲ - Bâkî

 Bâḳî (باقى) là bút danh của nhà thơ Thổ Nhĩ Kỳ Mahmud Abdülbâkî (محمود عبدالباقى) (1526 – 1600). Ông được coi là một trong những người có đóng góp lớn nhất cho văn học Thổ Nhĩ Kỳ và văn học Azerbaijan, một trong “tứ đại” nhà thơ Thổ Nhĩ Kỳ thời phong kiến. Bâkî còn được gọi với cái tên Sultânüş-şuarâ (سلطان الشعرا), hay “Ông hoàng của các nhà thơ”.
 
Bâkî sinh ra trong một gia đình nghèo ở Constantinople (nay là Istanbul), cha của ông là một Muezzin, người gọi tín đồ cầu nguyện ở Nhà thờ Hồi giáo Fatih. Ban đầu, gia đình cho ông học nghề làm dây cương, nhưng ông thường bỏ ngang công việc để tham gia các lớp học tại một trung tâm giáo dục gần đó, hoặc trường dòng Hồi giáo. Vì điều này, cuối cùng gia đình đã cho phép ông đi học. Bâkî là một học sinh giỏi, tham dự các buổi giảng của nhiều giảng viên nổi tiếng thời bấy giờ. Trong những năm đi học, niềm yêu thích và tài năng của ông đối với thơ ca bắt đầu hình thành với sự giúp đỡ của nhà thơ Zâtî (ذاتی) (1471–1548). Sau khi hoàn thành chương trình học, ông làm giáo viên một thời gian nhưng sau đó ông được bổ nhiệm một số chức vụ khác nhau trong bộ máy quan lại của Đế chế Ottoman.
 
Baki nổi tiếng ở tất cả các thể loại thơ trữ tình. Nổi tiếng với “Mersiye-i Hazret-i Süleymân Khan” (مرثیه ﺣﻀﺮت سليمان خان) về cái chết của Sultan Süleymân Khan. Trong thơ ghazal, ông chịu ảnh hưởng của Hafiz, nhà thơ đã tôn vinh tình yêu trần thế và uống rượu như những niềm vui cao nhất của cuộc sống. Sử dụng nhiều loại bố cục khác nhau, Baki đã đưa nghệ thuật thơ ghazal trở nên hoàn hảo.
 
Ông chủ trương giải phóng văn học Thổ Nhĩ Kỳ khỏi sự bắt chước một cách phiến diện của thơ ca Ba Tư. Làm phong phú ngôn ngữ thơ, sử dụng nhiều từ thuần túy tiếng Thổ Nhĩ Kỳ trong lời thơ của mình, tránh kéo dài âm tiết một cách không tự nhiên, trái với quy luật thơ Ba Tư. Tập “Divan” của ông vẫn tồn tại cho đến ngày nay nhưng với số lượng không lớn.
 
Vốn là một nhà thơ trữ tình, Baki cũng làm thơ trào phúng và dịch các tác phẩm thần học từ tiếng Ả Rập sang tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.
 
Bâkî qua đời ở Istanbul vào năm 1600.
 
3 bài thơ
 

HÌNH DÁNG EM XINH ĐẸP
 
Hình dáng em xinh đẹp
Tôi nhìn thấy từ xa
Nhìn thấy cả bông hoa
Trong bàn tay người đẹp.
 
Tôi nhìn thấy tất cả
Tôi thấy cả bờ môi
Nhìn thấy cả nốt ruồi
Trên màu hồng đôi má.
 
Mong manh như sợi chỉ
Ngực như bình pha lê
Và những chiếc hoa tai
Như là hoa đang nở.
 
Ánh nhìn và mái tóc
Của em thật tuyệt vời
Nhưng đức hạnh – hỡi ôi
Như lâu đài trên cát.
 
Cho dù tôi ao ước
Hy vọng vẫn không còn
Cho dù tôi yêu em
Không bao giờ có được.
 

HÃY ĐỂ LUÔN BÊN ANH
 
Hãy để luôn bên anh
Có người đẹp ngoan hiền
Với thân hình duyên dáng
Luôn cúi xuống bên anh.
 
Nếu không phải mỗi ngày
Thì sẽ là đêm vậy
Anh sẽ hôn người ấy
Âu yếm và mê say.
 
Thánh địa hay trường dòng
Mùa xuân quên cho vội
Yêu người đẹp, uống rượu
Tốt nhất cho đàn ông.
 
Quán rượu trong khu vườn
Có tiếng chim vui hót
Cứ để người đẹp rót
Cho ta rượu đầy tràn.
 
Hãy yên lặng trong lòng
Biết đợi chờ, kiên nhẫn
Cứ để linh hồn bạn
Lang thang và lang thang.
  

ĐỪNG CHAU MÀY VỚI ANH
 
Đừng chau mày với anh
Xin em hãy làm ơn
Đừng bỏ theo người khác
Xin em hãy làm ơn.
 
Xin em đừng bỏ anh
Rồi với người gặp gỡ
Xin đừng làm anh khổ
Xin em hãy làm ơn.
 
Đừng tệ bạc với anh
Đừng tốt với đối thủ
Điều này xin ghi nhớ
Xin em hãy làm ơn.
 
Anh thẳng như mũi tên
Đừng làm cho cong lại
Giống như cây cung cũ
Xin em hãy làm ơn.
 
Khi bỏ người yêu mình
Để đi theo người khác
Số kiếp sẽ trừng phạt
Điều này em biết không?